De aankoop van gasvelden in de Noordzee is een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van INEOS. Maar INEOS maakte eerder al het onmogelijke mogelijk. Het bedrijf zamelde tien jaar geleden bijna $ 9 miljard in voor de aankoop van INNOVENE, de gigantische chemische afdeling van BP. Deze deal veranderde het gezicht van INEOS in één klap. Van een transformatie gesproken!
WE schrijven 2005.
De wereld vreesde een pandemie van de vogelgriep nadat de ziekte zich al van Azië naar Europa had verspreid. Miljoenen mensen treurden om het overlijden van paus Johannes Paulus II. Saddam Hoessein moest voor de rechter verschijnen.
INEOS deed het goed. Het bedrijf had een jaarlijkse omzet van meer dan $ 8 miljard en stelde 7500 mensen te werk in 20 vestigingen over de hele wereld.
INEOS Capital had evenwel grotere ambities en zocht interessante investeringen.
BP was van plan om zijn gigantische chemische vestiging INNOVENE naar de beurs van New York te brengen. Maar INEOS wist het managementteam te overtuigen om de olefins-, derivaten- en raffineringsafdeling door te verkopen voor $ 9 miljard.
De deal was een sprong in het duister, want INEOS had veel sites nog niet eens gezien.
Maar deze gedurfde stap heeft INEOS wel gelanceerd als een van de grootste petrochemische bedrijven ter wereld.
INNOVENE had 8000 medewerkers en 26 productiesites in Amerika, Canada, het VK, Frankrijk, België, Duitsland en Italië.
“INEOS had destijds een opvallend bescheiden profiel, maar werd door deze deal meteen naar de internationale top van de chemische industrie gekatapulteerd”, aldus Patricia Short, een journaliste van het vakblad Chemical & Engineering News.
Na de overname haalden de gecombineerde ondernemingen een omzet van meer dan $ 30 miljard. INEOS werd zo het op drie na grootste petrochemische bedrijf van de wereld.
Jim Ratcliffe omschrijft de deal – de grootste verkoop ooit door BP – als een “overname die ons bedrijf veranderde”.
Zijn bedrijf was van de ene dag op de andere dubbel zo groot geworden.
De overname (waaronder ook de raffinaderijen in Lavéra en Grangemouth) vulde de portefeuille van ethyleen- en propyleenderivaten van INEOS verder aan.
David Anderson, voorzitter van het consultancybureau Chemical Market Resources Inc uit Houston, herinnert het zich nog goed.
“Een klein bedrijfje nam het op tegen de grote jongens”, zegt hij. “David tegen Goliath, zeg maar. Niemand hield er rekening mee dat het misschien zou mislukken. De vraag was vooral of het team van INEOS alle puzzelstukjes in een samenhangend operationeel geheel zou kunnen leggen.”
Het had ook verschrikkelijk slecht kunnen aflopen. Maar dat was het geval niet.
INEOS was het immers gewend om ongewilde grondstoffenbedrijven van ICI, BASF en BP op de kop te tikken wanneer deze chemiereuzen hun activiteiten herstructureerden.
Als er één bedrijf dit kon, dan was het INEOS wel. En INEOS vroeg zich alleen maar af of het de brutowinst (EBITDA) van de overgenomen vestigingen op vijf jaar tijd kon verdubbelen.
Deze aanpak waren de toenmalige werknemers van INNOVENE niet gewoon.
Bob Sokol, de huidige Chief Financial Officer van C2 Derivatives, had al van INEOS gehoord, maar zag het als een chemisch bedrijfje dat alleen binnen de Europese grenzen dacht.
“Ik had in INEOS nooit een onderneming gezien die INNOVENE voor $ 9 miljard zou overnemen”, licht hij toe.
Volgens hem wist het personeel van INNOVENE wel dat er veranderingen op til waren.
“De onzekerheid onder de werknemers was groot. De onderneming zou eerst naar de beurs gaan, maar werd uiteindelijk overgenomen door een weinig bekend chemiebedrijf met 100 % schuldfinanciering”, aldus Bob.
Dennis Seith, de huidige Chief Executive Officer van INEOS O&P USA, maakte deel uit van het managementteam dat BP had uitgekozen om INNOVENE op te richten.
“Ik had nog nooit van INEOS gehoord. Die naam klonk de meesten in de VS en bij INNOVENE zeker niet bekend in de oren”, zegt Dennis.
Maar het ijltempo van de veranderingen na de overname gaf de werknemers weinig tijd om zich vragen te stellen over de kleine garnaal die zonet een grote vis uit de chemiesector had binnengehaald.
“De angst voor het onbekende is altijd een beetje verontrustend, maar we moesten de klus klaren. Het was zo intens dat we niet veel tijd hadden om stil te staan bij alle gebeurtenissen”, gaat hij verder. “Ik herinner mij alleen dat het spannend en eng tegelijk was. We kregen de kans om de bureaucratie weg te werken, ideeën uit te proberen, ondernemend te zijn en onze verantwoordelijkheid te nemen voor het welslagen of mislukken van de activiteiten.”
In het kader van de deal erfde INEOS een uitvoerend team van twaalf mensen. Slechts één van hen is binnen het jaar vertrokken.
“Dat was ik”, lacht Dennis. “Er schoten maar heel weinig juristen meer over en de verantwoordelijkheid lag in de handen van zij die zich daarvoor openstelden. Veel mensen voelden zich niet goed bij de inkrimping en de beperking van de kosten of de benadering van ondernemende verantwoording in een privébedrijf.”
BP was uitgegroeid tot een zeer slome, bureaucratische organisatie met een obsessie voor meervoudige peer reviews. Een onderneming waarin besluiteloosheid hoogtij vierde.
Onder INEOS werden de delegaties ingeperkt en op alle niveaus beslissingen genomen. De bedrijfsuitgaven werden teruggedrongen, de kapitaalsuitgaven strenger gecontroleerd. Het personeel moest de kosten met minstens 25 % verlagen. Het management introduceerde stilaan een nieuwe cultuur waarin de werknemers ‘als eigenaar’ moesten handelen en waarbij de kosten en beslissingen mee de toekomst uittekenden.
“We raakten gedreven en ontwikkelden de bedrijfsvisie die we ook vandaag nog hebben”, aldus Dennis.
Hij was – en is – ervan overtuigd dat de overname het beste is wat hen ooit is overkomen.
“BP Chemicals deed het goed, maar was de weg kwijt door de zware matrixaanpak”, zegt hij. “INEOS gaf ons de kans om echt een onderneming te leiden en met zeer getalenteerde mensen naar gezamenlijke doelen toe te werken. Iedere werknemer telt en maakt een verschil. Onze enige beperking was onze eigen creativiteit en de manier waarop we onze middelen rangschikten naargelang van hun prioriteit.”
Joe Walton, huidige Business Director van INEOS Oligomers, werkte ook bij BP INNOVENE.
“Een aantal van mijn BP-collega’s zaten er erg mee om de zogenaamde stabiliteit van een grote onderneming (BP) in te ruilen voor een bedrijf met een schuldenlast (INEOS)”, gaat hij verder. “Maar als je tien jaar terugkijkt in de tijd en INEOS vergelijkt met BP, dan was er duidelijk geen reden tot paniek.”
Bij BP was Joe verantwoordelijk voor de wereldwijde optimalisatie van alleen de LAO- en PAO-activiteiten.
Na de overname kreeg hij meer bevoegdheden en de algemene verantwoordelijkheid voor het management, de verkoop en de technologie van INEOS Oligomers.
“Veel klanten wilden weten hoe het was om niet langer voor BP maar voor INEOS te werken”, lacht hij. “Ik vertelde hen meestal dat ik als businessmanager bij BP 60 % van mijn tijd bezig was met mijn vestiging en 40 % met het beantwoorden van vragen van de centrale werkgroepen. Dit laatste leverde uiteraard geen toegevoegde waarde op. Bij INEOS spendeer ik daarentegen meer dan 90 % van mijn tijd actief aan het beheer van de vestiging.”
Amper een paar weken na de overname richtte INEOS zeven nieuwe activiteiten op: raffinage, olefinen, polyolefinen, olefinen en polymeren in de VS, nitrilen, technologieën en oligomeren.
INNOVENE bestond niet langer. Het was nu INEOS Nitriles, INEOS Olefins en INEOS Polyolefins in Europa, INEOS Olefins & Polymers in de VS, INEOS Oligomers, INEOS Refining en INEOS Technologies, allemaal met hun eigen specifieke team.
Datzelfde jaar werd Jim door Management Today uitgeroepen tot de beste ondernemer van Groot- Brittannië, vóór Charles Dunstone van Carphone Warehouse en Simon Nixon, oprichter van Moneysupermarket.com.
Het vakblad omschreef Ratcliffe als “het antwoord van de chemische industrie op staalmagnaat Lakshmi Mittal”.
In de eerste tien jaar heeft INEOS meer dan twintig overnames gedaan.
Maar de overname van INNOVENE blijft de deal die het gezicht van INEOS voor altijd heeft veranderd.
Als je in een glazen bol zou kijken, zie je wellicht dat de aankoop van de gasvelden in de Noordzee weleens een erg vergelijkbaar effect kan hebben.