Wie had ooit gedacht dat door de mens gemaakte vezels, ooit populair omdat ze goedkoop waren, nu hét-van-hét zouden zijn voor kleding voor topprestaties? En toch is het zo. En daar zijn INEOS en Dralon allebei buitengewoon trots op, ieder om heel andere redenen.
Iedereen van een bepaalde leeftijd herinnert zich nog wel dat we nylon en acryl droegen.
Deze synthetische stoffen waren erg populair in de jaren zeventig. Nylon kreukte niet en droogde sneller dan katoen en acryl was dik en warm. En ze waren allebei goedkoop.
Maar na een tijdje gingen we ze juist mijden.
Barry Slater, global sales director bij INEOS Nitriles, herinnert het zich nog goed.
“Kunststoffen werden gezien als een armeluisvervanger voor natuurlijke vezels,” zegt hij. “Ze ‘voelden’ en presteerden slechter, maar hadden toch een eigen plekje in de markt.”
Toen veranderde er iets. De kunststoffen... net als alle atleten, werkten ze aan hun prestaties.
“Dat is zo mooi aan synthetische stoffen,” zegt Barry. “Omdat ze door de mens gemaakt zijn, kun je hun eigenschappen aanpassen. Je kunt het chemisch recept veranderen en hun eigenschappen zo herscheppen dat ze zich wel met natuurlijke vezels kunnen meten. En soms kun je ze zelfs beter maken.”
En dat is precies wat Dralon’s werelds grootste producent van drooggesponnen acrylvezels, heeft gedaan. Mede dankzij de door leidingen aangeleverde acrylonitril van INEOS.
Dralon en INEOS hebben een gezamenlijk terrein in Dormagen, bij Keulen, zodat ze allebei zo makkelijk mogelijk kunnen werken.
Ledere dag worden honderden tonnen acrylonitril, de belangrijkste grondstof voor acrylvezels, door buizen naar Dralon gesluisd. Daar gebeuren er vervolgens al jaren magische dingen mee.
“Er is daar in de loop van de tijd flink aan ontwikkeling gewerkt,” aldus Barry.
“Zo is acryl nu veel zachter. Vroeger was het zo sterk dat truien vol met pluizen kwamen te zitten. Er is hard gewerkt om het materiaal zwakker te maken, zodat de kleine pluisjes er nu vanaf vallen.”
Dankzij alle ontwikkelingen zweren de allerbeste atleten tegenwoordig bij kleding van nylon én acryl om hun prestaties te verbeteren.
En dat is niet vreemd. De acrylstoffen van nu zijn slim. Is het koud, dan houden ze je warm, maar ben je warm en zweterig, dan doen ze daar weer wat aan. Ze absorberen het vocht, leiden het van het lichaam af omhoog en naar buiten, waar het verdampt.
Dat kan katoen niet. Als dat nat wordt, dan wordt het zwaar. Daar krijgen mensen blaren van op hun voeten. En bij jeansstof hetzelfde. Daarom moet je daar nooit ver in gaan wandelen. Het wordt nat en zwaar bij slecht weer.
“Katoen wordt bijna helemaal rond als er water en zweet in komt,” volgens Manfred Borchers, Dralons internationaal hoofd marketing en verkopen.
Uit tests is ook nog eens gebleken dat nylon 60% sneller droogt dan katoen, en acryl zelfs 75% sneller.
Sokken behouden hun vorm en jassen blijven je op temperatuur houden, zelfs als ze nat zijn.
Dralon maakt 188.000 ton droog- en natgesponnen acrylvezels per jaar in haar twee Duitse fabrieken. Van die vezels worden vervolgens allerlei soorten uiterst gespecialiseerde kleding gemaakt, van sokken, sweaters, T-shirts en ski-kleding tot mutsen.
“Onze drooggesponnen vezel absorbeert helemaal geen vocht,” zegt Manfred.
De acrylonitril-branche produceert nu al meer dan vijf miljoen ton.
“INEOS is wereldleider in zowel productie als verkoop,” zegt Barry. “En we verkopen het wereldwijd.”
Tot de vijf beste klanten van INEOS Nitriles horen Dralon, Chi Mei, ‘s werelds grootste ABS-kunststofproducent uit Taiwan, en het Turkse AKSA, een van de grootste acrylproducenten ter wereld.
We leveren ook acrylonitril aan de Japanse synthetische-vezelproducent Toray Industries, nummer één van de wereld in koolstofvezelproductie. En dat materiaal kan ons hele leven radicaal veranderen.
“Koolstofvezel is niet meer dan gebakken acrylvezel,” volgens Barry. “Maar het is een fantastisch materiaal.”
Kijk maar naar de zo bekende Lotus-fiets die Britse renner Chris Boardman de zegen bracht in de Olympische Spelen in Barcelona in 1992.
Maar de acrylvezelindustrie is niet zo lucratief meer als hij is geweest.
“Vroeger werd er 2,5 miljoen ton per jaar geproduceerd, maar nu nog maar twee miljoen. Dat komt door de concurrentie van polyester, dat goedkoper is,” zegt Barry.
Hij zegt dat de acrylvezelindustrie onder andere daarom heeft besloten zich op gespecialiseerde sportkleding te richten. Ze hadden een nichemarkt nodig en vonden deze.
Voor INEOS Nitriles is het gebruik van acrylonitril voor kunststoffen in IT- apparatuur, huishoudelijke apparaten zoals die van Dyson en auto-interieurs, een groeimarkt.
Als bedrijf kan INEOS Nitriles als het meezit zo’n £3 miljard per jaar omzetten.
“We hebben een aantal geweldige klanten, omdat we heel sterk zijn in acrylonitrilproductie,” zegt Barry. “Die technologie is van ons.”
Ondertussen neemt de vraag naar alle vezels toe. De markt voor alle vezels samen, nu 35 miljoen ton, zal naar verwachting tegen 2020 naar 70 miljoen ton zijn gegroeid, dankzij economische ontwikkelingen.
Omdat er steeds minder grond beschikbaar komt en deze bovendien vooral nodig zal zijn om voedsel te verbouwen voor de groeiende wereldbevolking, zal vrijwel alle extra vezelproductie synthetisch worden.
“Dat kan goed nieuws zijn voor acryl.” aldus Barry.
Droomhuwelijk
Keulen wordt gezien als de Europese hoofdstad voor acrylvezels en acrylonitril.
Wat nu INEOS is, was toen BP. Wat nu Dralon is, was toen de acrylvezelfabriek van Bayer AG.
Eind jaren ‘50 besloten BP en Bayer samen een naftakraker in Dormagen te bouwen, om aan Bayers toenemende vraag naar afgeleiden van petrochemicaliën te kunnen voldoen. Rondom die kraker werden producten voor voor eerder in de keten geïnstalleerd, zogenaamde chemische bouwstenen, zoals acrylonitril.
“Veel van de beschikbare propeen werd gebruikt voor acrylonitril en een groot deel daarvan werd, en wordt nog steeds, per pijpleiding naar Dralon vervoerd,” volgens Manfred Borchers, internationaal hoofd marketing en verkopen van Dralon.
“Zo is al lang voor alle hedendaagse discussies over duurzaamheid op gang kwamen een uiterst duurzame toeleveringsketen opgezet.”
Vandaag de dag is INEOS wereldleider in acrylonitril. Dralon is nog steeds de op twee na grootste producent van acrylvezels ter wereld, ondanks toenemende concurrentie uit het Verre Oosten, waar de vezels voornamelijk worden verwerkt.