Miljoenen mensen in de hele wereld werken in ploegen. Deze mensen, die hun bedrijf 24 uur per dag draaiende houden, kunnen meer doen dan ze beseffen om hun levens eenvoudiger, gezonder en gelukkiger te maken.
Ploegenwerk is niets nieuws. Alle fabrieksmedewerkers kunnen u dat vertellen.
Omdat het dagen duurt om bepaalde productieprocessen op te starten en stil te leggen, is het niet haalbaar om iedereen van 9 tot 5 te laten werken.
Tegenwoordig werken steeds meer mensen in ploegendienst om aan de behoeftes van onze 24/7-maatschappij te voldoen.
Het cruciale wat mensen moeten doen om het beste van ploegenwerk te maken, is hun normale energieniveaus aanhouden terwijl ze de overgang van dag- naar nachtwerk en omgekeerd maken.
Steve Gasser, die al acht jaar operator is in INEOS’ lAO-eenheid te Joffre, staat samen met 34 collega’s in voor de dagelijkse operatie van de eenheid. Hij vertelt dat de ervaring heeft geleerd dat mensen verschillend op ploegenwerk reageren.
“Hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het voor je lichaam wordt om aan ploegenwerk te wennen”, vertelde hij. “Het kan invloed hebben op je hoeveelheid energie, op hoe je denkt en je lichamelijk voelt, zowel thuis als op het werk.
Sommige manieren om te roteren zijn beter dan andere. De winters zijn het lastigst wegens de korte dagen en het koude weer.”
De ervaring is welbekend. Het lijkt op jetlag. Maar medewerkers kunnen meer doen dan ze denken om hun lichaamsklok te beheren, als ze letten op wat ze eten en drinken en zorgen voor lichaamsbeweging en slaap van goede kwaliteit.
Steve werkt al 25 jaar regelmatig in ploegen. Hij vertelt dat de meeste ploegenwerkers geen cafeïne en energiedrankjes drinken, snel leren om te slapen wanneer ze de kans krijgen en regelmatig bewegen.
Dr. Adam Carey, oprichter en directeur van Corperformance, geeft zijn advies. “In de afgelopen jaren hebben onderzoekers ook gemerkt dat als mensen op bepaalde tijden bepaalde soorten voedsel eten, het effect van de overgang naar andere tijdzones (jet lag) tot 70% verminderd kan worden. Dat is grotendeels ook op ploegenwerk van toepassing.”
“Eiwitrijke voeding maakt mensen alerter en maaltijden die rijk zijn aan koolhydraten, maken slaperig, wegens de hormonen die de voedingswaren produceren.”
“Als dieet wordt gecombineerd met lichaamsbeweging en kwaliteitsvolle rust in een koele, goed verduisterde ruimte, kan het effect drastisch zijn.”
Er zijn enkele dingen die mensen die van dag- op nachtwerk overstappen, nu al doen. Om het effect van de eerste nacht te verzachten proberen ze vaak om veel later naar bed te gaan – om 2 uur ‘s nachts bijvoorbeeld – om dan op de dag voor hun eerste nacht later op te staan, hopelijk rond 11 of zelfs 12 uur.
“Voedingsdeskundigen hebben ontdekt dat het ook kan helpen om de suikerreserves in het lichaam te verlagen voordat je de overstap maakt”, zegt Adam. Volgens onze ervaring moet dat echter ten minste 24 uur voor de overgang gebeuren.
“We adviseren de medewerker om op de laatste dag van zijn dagploeg weinig koolhydraten te eten en in plaats daarvan te kiezen voor eiwitrijke maaltijden.
“Dat betekent dat je op die dag geen brood, rijst, pasta, knolgewassen, granen, snoep, koekjes en cake eet.
“Bij het wakker worden op de eerste dag van de nachtdienst moet de medewerker overdag en voordat hij met werken begint, heel lichte maaltijden eten. Iedere maaltijd dient veel eiwitten en weinig koolhydraten te bevatten.
“Tijdens die eerste nacht moeten alle maaltijden en tussendoortjes rijk aan eiwitten zijn en arm aan koolhydraten. Dat helpt om wakker te blijven.
“Het is echter ook heel belangrijk om veel water te drinken.”
“Veel mensen zijn moe en hebben moeite om zich te concentreren omdat ze enigszins uitgedroogd raken.”
“Aan het einde van de nacht kan wat lichaamsbeweging nuttig zijn. Daarna is het goed om een maaltijd te eten met veel koolhydraten en weinig eiwitten, pasta bijvoorbeeld, omdat dat het hormoon vrijmaakt dat helpt bij het slapen.”
Adam adviseert ook om goed te slapen en zegt dat de plaats waar je slaapt belangrijk is.
“Veel mensen slapen in kamers die te warm zijn”, zegt hij. “Het is heel belangrijk dat de kerntemperatuur van je lichaam enigszins daalt. Als de kamer of het beddengoed je te warm houdt, is het moeilijker om in slaap te vallen en te blijven slapen, zelfs als je moe bent.”
Misti Jezek, opziener in de polypropyleenfabriek van INEOS in Chocolate Bayou, doet al bijna 19 jaar ploegenwerk. Zij zorgt altijd dat het stil, koel en donker is in haar slaapkamer.
“Ik heb zelfs ontdekt dat ik het beste slaap als de airconditioning aan staat, want dan hoor je niet wat er buiten gebeurt”, vertelt ze.
In iedere slaapkamer moet het maximaal 16°C zijn - beter nog tussen de 12-14°C. Nadat u goed hebt geslapen, is het belangrijk om veel water te drinken en dan goed te eten.
“Als het in de winter net donker wordt wanneer je moet opstaan, kan een lichtklok helpen om op een meer natuurlijke manier wakker te worden”, vertelt Adam.
“Heldere verlichting op het werk is ook belangrijk.”
Na de nacht-shift gebruiken de mensen vaak één van twee mogelijke strategieën. Ofwel slapen ze kort, maar staan eerder op, ofwel proberen ze om niet te gaan slapen en vervolgens vroeg naar bed te gaan. Bij beide manieren kun je na het opstaan het best aan wat lichaamsbeweging doen en een maaltijd nuttigen met veel eiwitten en weinig zetmeel.
Eet een maaltijd met veel zetmeel als het tijd is om te gaan slapen. Dat vergroot de kans dat je in slaap valt.
Iemand die dit doet is Kenneth Cockheijt, een jonge produtie-operator in Antwerpen.
“Ik doe vaak aan fitnesstraining of als dat mogelijk is, ga ik fietsen, zodat ik altijd slaperig ben als ik slaperig moet zijn”, vertelt hij.
Als hij het ooit moeilijk vindt om de slaap te vatten, helpt het om naar muziek te luisteren. Ook let hij op wat hij eet en past hij zijn maaltijden aan om extra energie te krijgen als dat nodig is.
Werkomgevingen zijn bijna nooit perfect, maar de juiste voeding en lichaamsbeweging maken je een gelukkiger en gezonder persoon. En het helpt ook om de tijd dat je thuis bent optimaal te benutten.
Dat is altijd al belangrijk geweest voor Misti, die in ploegendienst ging werken toen haar dochter drie was.
“Dankzij het ploegenwerk kon ik in de loop der jaren veel vaker naar schoolfeestjes en evenementen van mijn dochter dan de meeste ouders die volgens een strak dagpatroon werken”, vertelde ze.
Wat kunnen ploegenwerkers doen om hun leven gemakkelijker te maken?
-
Eet eiwitrijke maaltijden voor u naar het werk gaat, zodat u alerter bent.
-
Eet voor bedtijd maaltijden die rijk aan koolhydraten zijn.
-
Slaap in een koele, donkere kamer. Het mag daar niet warmer zijn dan 16 °C.
-
Doe aan lichaamsbeweging wanneer u kunt.
- Drink veel water.