Ooit in overvloed, is de Noord-Atlantische zalm nu bedreigd. Maar een kleine groep mensen is vastberaden om de Atlantische zalm in IJsland, een van de laatste gebieden waar hij nog steeds gedijt, te behouden voor het te laat is. De voorzitter en stichter van INEOS, Jim Ratcliffe, is één van hen
IJSLAND is een plaats waar de natuur het voor het zeggen heeft.
Het is een vulkanisch eiland aan de rand van de poolcirkel, schrijlings op de Noord-Atlantische rug die Amerika en Europa van elkaar wegduwt.
Het is opvallend mooi, wild, ongerept en de thuisbasis voor sommige van de beste vliegvissers op zalm ter wereld.
INEOS-voorzitter en stichter Jim Ratcliffe, een ervaren vliegvisser, ontdekte dat zelf toen hij jaren geleden voor het eerst voet aan land zette in IJsland.
Wat hij echter ook ontdekte, was dat de Noord-Atlantische zalm een bedreigde diersoort is.
Sindsdien is het beschermen van de Atlantische zalm in een van de laatste gebieden waar hij nog gedijt, zijn passie geworden.
"Iedereen weet wat een zalm moet doorstaan om te overleven," zei hij. "De omvang van zijn reis door de Atlantische Oceaan en door enkele van de meest intimiderende rivieren ter wereld valt nauwelijks te geloven. Hij overleeft in zeewater en zoet water. Hij ontwijkt alle soorten hongerige roofdieren op zee, van zeehonden en dolfijnen tot haaien, enkel om terecht te komen in rivieren waar hij geconfronteerd wordt met stroomversnellingen, watervallen en rotsen."
In samenwerking met de Strengur Fishing Club, die vliegvissen van de hoogste kwaliteit ter wereld aanbiedt, is Jim een reeks investeringen begonnen om het land, de rivieren en de zalm in het noordoosten van IJsland te beschermen.
"Strengur beschermde deze rivieren al vele jaren als een schat," zei hij. "Maar ze hadden financiële hulp nodig om meer te kunnen doen. Ik ging gewoon mee in het verhaal. Zij zijn degenen die al het echte werk doen. Ik voorzag gewoon wat fondsen om hen te helpen doen wat gedaan moest worden."
Hij zei dat Strengur jarenlang het belang van het behoud van het zalmbestand had erkend, maar bovendien dat de oplossing op lange termijn om deze iconische en bewonderde soort te redden, duurzaam moest zijn.
"Een paar giften uit liefdadigheid zijn het antwoord niet," zei hij.
Om de ongereptheid van het landschap en de rivieren te helpen behouden, heeft Jim langs een aantal van deze rivieren boerderijen verworven en eind vorig jaar kocht hij 70% van Grímsstaðir á fjöllum, een uitgestrekt IJslands landgoed met de bovenloop van enkele van de meest ongerepte zalmrivieren in IJsland.
Hoewel hij nu een landeigenaar in IJsland is en een stem heeft in de lokale rivierverenigingen, wil hij niet dat er iets verandert voor de boeren die al generaties lang voor dit afgelegen deel van IJsland hebben gezorgd.
"Als we nauw samenwerken met boeren en lokale gemeenschappen, kunnen we iets duurzaams en milieuvriendelijks opbouwen," zei hij.
Samen met zijn Strengur-partners Gisli Asgeirsson en Johannes Kristinsson hoopt hij lokale landbouw in harmonie met de rivieren aan te moedigen en een duurzame exploitatie te ontwikkelen met de meest opwindende zalmvisserij en het meest progressieve natuurbehoud ter wereld.
"Als je een exploitatie van topkwaliteit rond deze ervaring wikkelt, wordt de wilde Atlantische zalm een product met grote waarde," zei Jim. "Behoud is daarom van cruciaal belang en Strengur vormt de voorhoede van dit instandhoudingswerk."
Sportvissen met respect, waarbij alle vissen voorzichtig teruggezet moeten worden in de rivier, en de rivier niet overbevist mag worden of tijdens het broedseizoen, zorgt voor een goed inkomen.
"Het zorgt ook voor een aanvullend inkomen voor de lokale boerderijen en bovendien financiert het meer instandhoudingswerk aan de rivieren," zei Jim.
De controle van rivieren, hun visbestanden, de kwaliteit en het gebruik van land over honderden vierkante kilometers rond de rivieren is een minutieus werk.
Naast het IJslandse Milieuagentschap heeft Strengur deze taak jarenlang op zich genomen.
"Door deze nieuwe samenwerking willen we deze inspanningen versnellen," zegt Jim.
Met meer geld dat in de koffers stroomt van zalmvisserijen van wereldklasse, zal Strengur kunnen investeren in meer zalmladders - om de broedplaats voor de zalm verder uit te breiden - evenals in zijn eigen aanbod van kwaliteitsvolle zalmvisserij met lodges van topklasse langs de zes rivieren in het noordoosten.
"We weten dat we weinig kunnen doen om de overbevissing van zalm op zee te voorkomen," zei Jim. "De autoriteiten moeten die verantwoordelijkheid op zich nemen. Maar we kunnen een natuurlijke thuishaven voor de zalm creëren in deze heel speciale hoek van IJsland."
Stroomopwaarts de weg wijzen
ZALMLADDERS zijn belangrijk omdat ze de omvang van de broedplaatsen voor de vissen vergroten, die hun eieren in zoet water leggen en vervolgens naar de oceaan zwemmen.
Jim Ratcliffe en zijn twee IJslandse partners bij de Strengur Angling Club hebben onlangs de bouw voltooid van een ladder waarmee de zalm voor het eerst de middenstroom van de rivier Hofsa kan bereiken.
Een waterval van ongeveer 6 meter voorkwam dat de vissen 8 km verder stroomopwaarts konden reizen omdat ze gewoonweg niet zo hoog konden springen.
De nieuwe ladder werd verleden maand onder water gezet nadat 15.000 stenen werden verwijderd en binnen enkele uren was ze in gebruik.
De hoop is dat zalmbroedsel en jonge vissen, die enkele jaren geleden in de rivier werden uitgezet en de rivier stroomafwaarts naar de zee zijn gevolgd, op een dag via de nieuwe ladder terugkeren naar de rivier waar ze geboren zijn.
De ladder is echter slechts een van de vele instandhoudingsprojecten op lange termijn die worden gestimuleerd door Jim, Johannes Kristinsson en Gisli Asgeirsson.