Schaliegas is enorm in opkomst, en daarmee ook de Amerikaanse petrochemische industrie die deze nieuwe, goedkope gasbron gebruikt als haar belangrijkste grondstof. Schaliegas heeft de Amerikaanse energiemarkt veranderd en dreigt hetzelfde te doen op energiemarkten over de hele wereld. De productie is sinds 2000 van een schamele 1 tot 2 procent van de Amerikaanse uitvoer gestegen tot bijna 25 procent, een punt waarop meer dan een kwart van de totale gasproductie van het land nu uit schaliegas stamt. Tegen 2035 zou dit aandeel wel eens tot ongeveer de helft kunnen oplopen. Naarmate er meer schaliegas op de markt komt, zijn de prijzen enorm gedaald ten opzichte van de stijgende olieprijzen. Nog niet zo lang geleden waren de Verenigde Staten afhankelijk van de invoer van vloeibaar aardgas. Vandaag de dag staat het land op het punt een gasexporteur te worden.
Het bestaan van enorme schaliesteenformaties met een zeer hoog koolwaterstofgehalte is al bijna een eeuw bekend dankzij geologische kaarten en door het boren naar olie en gas in heel de VS. Deze rotsformaties werden echter altijd als van een te hoge ‘dichtheid’ beschouwd om er olie of gas aan te onttrekken, totdat er nieuwe technieken werden ontwikkeld. De technieken zijn ook al een tijdje bekend. ‘Horizontaal gestuurd boren’ werd op grote schaal in de praktijk gebracht in de jaren ‘70 en ‘80 en ‘hydraulische fracturatie’ of ‘fracking’ werd voor het eerst toegepast in de jaren ‘50. Maar het is pas in de laatste tien jaar economisch en technologisch haalbaar geworden om deze gezamenlijk toe te passen en bij deze nieuwe voorraden te komen.
Met ‘horizontaal gestuurd boren’ kan er prima horizontaal een olie- of gasbron worden aangeboord tot enkele kilometers ver in de rots-‘naad’. ‘Fracking’ bestaat uit het ondergronds opblazen van de gesteentelagen om de rots te breken, waarna zand, water en chemicaliën onder hoge druk in de breuk worden gepompt om de olie en het gas te laten stromen. Een unieke eigenschap van ‘schalie’ in het bijzonder is dat het vaak meer aardgas dan olie bevat en het geproduceerde aardgas vaak ‘nat’ is van vloeibare aardgassen zoals ethaan en propaan. Deze materialen kunnen aan het gas worden onttrokken als grondstof voor petrochemische activiteiten.
Vanwege de overvloed aan nieuwe bronnen en de productie die de laatste tijd operationeel zijn geworden, zijn zowel aardgas als de op gas gebaseerde grondstoffen uit het aardgas aanzienlijk in prijs gedaald ten opzichte van traditionele olie en uit olie afkomstige grondstoffen zoals nafta, die buiten de VS veel meer worden gebruikt.
Er bestaat geen twijfel over dat schaliegas in de afgelopen twee jaar de petrochemische sector in de VS enorm heeft gestimuleerd, zoals blijkt uit de vele aankondigingen van nieuwe kraakinstallaties. Maar momenteel wordt het vooral gezien als een Amerikaans fenomeen.
‘INEOS bevindt zich in een goede positie om te profiteren van de verhoogde ethaanproductie die voortkomt uit schaliegas’, zegt Dennis Seith, CEO van INEOS Olefins & Polymers USA. ‘Naarmate er meer van het product beschikbaar komt, kunnen we toegang krijgen tot deze waardevolle grondstoffen. Onze kraakinstallaties zijn flexibel genoeg voor deze lichtere, vloeibare aardgasgrondstoffen en kunnen ze tot ons primaire product ethyleen verwerken. Schalieformaties in Texas, het noordelijke deel van het middenwesten en het noordoostelijke deel van de VS worden nu ontwikkeld en samen met het goedkope aardgas brengt het voldoende grote hoeveelheden ‘aardgasvloeistoffen’ voort. Deze ontwikkeling van goedkope voorraden grondstof betekent belangrijke nieuwe mogelijkheden voor onze bestaande faciliteiten in de VS. Eerder dit jaar kondigden we aan dat we met technisch onderzoek bezig zijn om het knelpunt in etheencapaciteit in Chocolate Bayou in Texas op te lossen. Een dergelijke investering zou een extra 115.000 ton/jaar opleveren. Het zou voldoende zijn voor de verplichtingen van INEOS t.o.v. de groothandelsetheenmarkt aan de Amerikaanse Golfkust terwijl het onze hoge-dichtheidspolyethyleen [HDPE]- eenheid in het complex in La Porte, Texas ook zou helpen.’
Maar ‘fracking’ is niet zonder problemen. Velen vrezen dat er verzakkingen, geologische instabiliteit en verontreiniging van het grondwater kunnen optreden. Als zodanig is het in sommige staten van de VS en landen in Europa verboden tot het beter begrepen wordt, zodat er betere regels en controlemogelijkheden kunnen worden ontwikkeld.
‘INEOS houdt zich niet bezig met de exploratie en productie van schaliegas, maar we zien wel de waarde in van een veilige, goed beheerde en goed gereguleerde onttrekking die een waardevolle en duurzame energiebron voor het land en de betrokken petrochemische industrie veiligstelt.’ zegt Dennis Seith. ‘Het extractieproces is theoretisch goed onderbouwd en in onze ogen moet de aardgasindustrie in samenwerking met lokale en nationale overheden praktische, goed doordachte regelgeving ondersteunen om de zorgen van burgers over mogelijke problemen met hydraulische fracturatie weg te nemen en ervoor te zorgen dat de veiligheids-, gezondheids- en milieuoverwegingen de hoogste prioriteit krijgen voor deze snel groeiende technologie in de VS’.
Voorlopig kent met name de VS het voordeel van het schaliegas, maar hoe lang duurt dat nog? In Europa zijn de gasprijzen tweemaal zo hoog als in Amerika. Het is dus niet verwonderlijk dat sommige Europese landen graag de Amerikaanse schaliegas-hausse eens dunnetjes willen overdoen. Maar het is niet zo eenvoudig als het lijkt. De kosten zijn in Europa hoger vanwege de moeilijke geologische situatie. Er is ook een gebrek aan politieke wil en een hogere bevolkingsdichtheid in veel Europese landen, waardoor het moeilijker is om de nodige infrastructuur te ontwikkelen voor de winning en het transport van het gas. Alles bij elkaar betekent dit dat het nog wel enige tijd zal duren voordat dit realiteit wordt. De huidige inzichten zijn dat de problemen zullen worden opgelost en dat het meer een kwestie van ‘wanneer’ is dan van ‘als’ tot de ‘schaliestorm’, zoals het al is genoemd, verder reikt dan de VS.
Omdat de vraag naar energie over de hele wereld onverminderd toeneemt, is het onvermijdelijk dat schaliegas een belangrijke rol zal gaan spelen. De eerste onderzoeken geven aan dat Polen enorme reserves aan schaliegas heeft, maar liefst 5300 miljard kubieke meter - gelijk aan 300 jaar binnenlandse consumptie. PetroChina hoopt in 2015 1 miljard kubieke meter schaliegas te produceren in Zuidwest-China. En onlangs is er zelfs een ontdekking geweest van schaliegasvoorraden in de buurt van Blackpool in het noordwesten van Engeland.
INEOS heeft al zijn positie ingenomen in het debat en naarmate de beschikbaarheid van schaliegas onze markten verder beïnvloedt, maken we al efficiënt gebruik van deze waardevolle hulpbron in de VS terwijl deze zich ontwikkelt. Binnen Europa zal INEOS zich in een strategische positie bevinden om ethyleen op een competitieve basis in te voeren middels de nieuwe ethyleenimportterminal in Antwerpen. Met de indienstneming eind 2012 van één van de grootste importterminals in Europa bevinden we ons in een uitstekende positie om volop te kunnen profiteren van geïmporteerd lagekost etheen als gevolg van de toegankelijkheid van schaliegas over de hele wereld.